Унчо (Шоруньжа) – финн-угор тӱнян 2019 ийысе  тӱвыра рӱдӧ верже. Тышке марий калыкын йӱла ойыртемжым ончаш, илыш радамже нерген пален налаш уна-влак толаш тыршат.

Ӱярня (март) тылзын икымше кечынже С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын пашаеҥышт да «У старт. 55+» проект негызеш марий йылмым тунемше-влак Унчыш унала мийышна. Ты илемысе калык поро, весела кумылышт да унам вашлийын моштымышт ден ойыртемалтыт. Арам огыл Унчо селалан тыгай кӱкшӧ лӱмым пуымо улмаш манын шоналтет.

С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже ученый-фольклорист, филологий науко доктор, Марий Эл Республикын Кугыжаныш премий лауреат, Марий АССР наукын заслуженный деятельже Александр Ефимович КИТИКОВЫН (1929-2013)  шочмыжлан – 90 ий темме лӱмеш  («Калык ойпого – тудын пӱрымашыже») книга ончерым чумырымо.

Пургыж тылзын 21-ше кечынже С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже «У старт. 55+» проект негызеш марий калыкын чолга эргыже, Россий Федерацийын сулло сӱретчыже, Марий ССР-ын сулло сымыктыш пашаеҥже Иван Михайлович Ямбердов дене вашлиймаш эртен.

Книгагудын пашаенже-влак уста сӱретче нерген материалым поген, «Калыкын уста эргыже» лӱман книга ончерым чумыреныт.

Изарнян, пургыж тылзын 21-ше кечынже 11 шагатлан С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже «У старт. 55+» проект негызеш Марий ССР-ын сулло сымыктыш пашаеҥже, Россий Федерацийын сулло сӱретчыже Иван Михайлович Ямбердов дене вашлиймаш эртаралтеш.

Кумылан-влакым пагален ӱжына!

С. Г. Чавайн лӱмеш кугыжаныш книгагудын краеведений пӧлкаштыже актер, Марий АССР-ын заслуженный артистше  Тимофей Иванович Соколовын (1899-1990)  шочмыжлан 120 ий темме лӱмеш «Илышем театрыштак эртыш…» («Вся моя жизнь – в театре…») книга ончерым чумырымо. Книга ончер 25февраль марте шуйна.

Пагален ӱжына!

2019 ий 7 февральыште С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже «Марий краевед» клубын 116-ше погынымашыже эртыш. Тудо марий поэт Михаил Иванович Якимовын 90 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалте.

Клубын вуйлатышыже Алексей Максимович Клёнов погынымашым почо, поэтесса Валентина Михайдаровна Изилянова ден театровед Наталия Ивановна Кульбаевам эртыше лӱмгечышт дене саламлыш. Марий Эл республикын тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министрын алмаштышыже Михаил Иванович Матвеев уна-влакым саламлыш, поэтын поро лӱмжым шарналтыш.

С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже С. Г. Чавайн лӱмеш Марий Эл кугыжаныш премийын да «Ончыко» сылнымут журналын 1997 ийысе лауреатше, Марий Эл Республикын заслуженный журналистше да калык писательже Виталий Альбертович Петуховын (1954-2016)  шочмыжлан 65 ий темме лӱмеш «Кырык мары мӱлӓндӹн лӹмлӹ эргӹжӹ» книга ончерым чумырымо.

С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже «Унчо – финн-угор тӱнян тӱвыра рӱдолаже» ончерым чумырымо.

Ӱмаште, вӱдшор (апрель) тылзын 7-10-шо кечылаште,  Эстонийысе Обиница селаште финн-угор калыкын II форумышт эртен. Тушто 2019-ше ийыште «Финн-угор тӱнян тӱвыра рӱдолаже» лӱмым налшашлан тӱнямбал кӱкшытан конкурс лийын. Ты чап лӱмым Унчо села сулен налын. Тачысе кечылан тыгай лӱмым вич ял ден олалан: Удмурт Республикысе Быги ялллан (2014), Обиница селалан (2015), Венгрий гыч Искасентдьерт яллан да Веспрем олалан (2015), Карелийысе Вокнаволок яллан (2017) – пуымо.

2019 ий 7 февральыште 16.00 шагатлан С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже «Марий краевед» клубын 116-шо погынымашыже лиеш. Вашлиймаш поэт, журналист Михаил Иванович Якимовын 90 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтеш. Якимов Михаил Иванович 1929 ий 14 январьыште Параньга район Янгетсолаште шочын. Ондак шке ялысе тӱҥалтыш школым тунем пытарен, вара шке шинчымашыжым Матародо кыдалаш школышто нӧлтен.

Пашам ышташ 1946 ийыште тӱҥалын, кыдалаш школым тунем лекмеке, ик жап библиотекарьлан ыштен, вара шке колхозыштыжо счетовод лийын.

Марий Эл Республикысе «Марий национальный конгресс» мер толкын  С.Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудылан «Икымше тӱнямбал сарын шарнымаш книгаже» проект кышкарыште лукмо «Марий кундем 1914-1918 ийласе Икымше тӱнямбал сарыште» 300 экземпляр книгам пӧлеклен.

Шарнымаш книгашке Озаҥ губернийын Царевококшайск уездыштыже шочшо да Икымше тӱнямбал сарын участникше-влакын лӱмышт пурталыныт. Архив документ негызеш возалтын.