«Паша дене шочмо кундемна тӱзлана.

Кумда олыкна, яндар памашна.

Советский район. Тыште мыйын шӱм-чонем,

Мый тыште пашам ыштем, илем…»,

тыге серен ик почеламутыштыжо Лидия Иксанова.

13 февральыште С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын конференц-залыштыже «Марий краевед» клубын 120-шо погынымашыже эртыш. Тудо кумдан палыме марий шымлызе, туныктышо, мер пашаеҥ, историй шанче доктор, профессор, Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже Ксенофонт Никанорович Сануковын 85 ияш лӱмгечыжлан да Марий Эл республикын 100 ияш юбилейжылан пӧлеклалте.

50 ийым темыме вашеш 2012-ше ийыште «Йӧрате мыйым! Йорате…» книгам лекте. Шым ият эртыш– весе уке… Вуйышто тынар ойлымаш «кия» – южгунам малаш возамат, шонет, чечас пыжалт лектыт…

Совестьше кӧргӧ гыч нулта: «Писатель лӱметым луктынат гын, мом яра киет. Возо, його! Шич да возо».

Возем, лудшо йолташ, тыланет возем.

Книгагудылан пӧлеклыме книга поснак шергакан. Шӱм-чон дене поро айдеме гына тыгай чапле ошкылым ышта – книгагудышко книгам конда.

С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудышто книгам пӧлеклыме Тӱнямбал кечым пайремлыме лишан, пургыж тылзын 13-шо кечын, «Ямде лий» газет редакцийын директоржо-тӱҥ редакторжо Семенова Лидия Васильевна да пырля тыршыше пашаеҥышт дене моткоч оҥай вашлиймаш эртен. Пайремлыме кышкарыште тӱҥ пӧлек – Лидия Васильевнан кидпале дене пӧлеклыме «Сӱанлык тувыр» книга.

13 февральыште 16 шагатлан С. Г. Чавайн лÿмеш калыкле книгагудын конференц-залыштыже «Марий краевед» клубын черетан погынымашыже лиеш. Тудо кумдан палыме марий шымлызе, туныктышо, мер пашаеҥ, историй шанче доктор, профессор, Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже Ксенофонт Никанорович Сануковын 85 ияш лӱмгечыжлан да Марий Эл республикын 100 ияш юбилейжылан пӧлеклалтеш.

К. Н. Сануков «Марий краевед» клубым 30 ий утла вуйлатен шоген. Кызыт тудо клубын почётан председательже улеш. Шымлызын шуко пашаже марий кундемын кушкын, вияҥ толмыж дене кылдалтын. Марий калыкын лӱмло еҥ-влакше нергенат К. Н. Сануков шуко книгам возен. 2005 ийыште Ксенофонт Никанорович республикын 85 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтше «Марийская автономия» лӱман савыктышым луктеш. 2010 ийыште шымлызе ты книгажым уэмден савыкта.

У ий водын С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудо 320 экземпляр «Марийский мир – Марий сандалык» лӱман журнал дене пойдаралте. Тыгай пӧлекым «Марийский мир – Марий сандалык» журналын тӱҥ редакторжо Валерий Александрович Мочаев ыштыш.

С.Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже поэт, журналист, фронтовик Шадт Булатын (Шаймурат Минлигалиевич Булатов, 1909-1943) шочмыжлан 110 ий темме вашеш «Поэт-патриот» лӱман ончерым чумырымо. Книга ончер декабрь мучаш марте шуйна.

Пагален ӱжына!

Унчо (Шоруньжа) – финн-угортӱнян 2019 ийысе тӱвыра рӱдӧ верже лийын. Тышке марий калыкын йӱла ойыртемжым ончаш, илыш радамже нерген пален налаш уна-влак вес элла гычат толаш тыршат.

Теле тылзын 20-шо кечынже С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын пашаеҥышт да «У старт. 55+» проектыш коштшо-влак ты селаш миен толна.

2019 ий теле (декабрь) тылзын 17-ше кечынже С.Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын «У старт. 55+» проектше негызеш марий кундемнан сылне да кумдан палыме верлажым ужын кошташ кумылан илалше-влак дене М. Шкетан лӱмеш театрыш экскурсий дене мийышна.

2019 ий 10 телыште Марий Эл Республикна Марий тиште кечым кумдан палемдыш. Тиде пайремым эртарыме кышкарыште Йошкар-Оласе Мер-политик рӱдерыште «Марий тиште кече» марий тӱвыра форум эртен. Мероприятийыште шанче, туныктыш, тӱвыра пашаеҥ, студент, тунемше, СМИ ден мер организацийын чолга еҥже-влакым ужаш лийын. Ӱжмӧ уна-влак коклаште С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын пашаеҥыштат лийыныт.

Теле тылзын 10-шо кечынже, Марий тиште пайремым палемдыме кышкарыште, Республикысе марий тӱвыра рӱдер «МУНЛО» кумшо уш-акыл марафоным эртарен. Тений тиде таҥасымашке индеш команде чумырген - Морко, Юлсер, Кужеҥер, У Торъял, Шернур, Мари Турек районла гыч да газет ден журнал редакцийлан пашаеҥышт. С.Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын «КнигаКудо» командыжат ты модмашке уло кумылын ушнен. Бердинов Д.А., Лебедева И.И., Миниахметова Л.И., Петрова Е.Г., Пчёлкина А.П. да Федорова А.К. шочмо йылме да сылнымут, марий калыкын илыш-йӱлаже да традицийже дене кылдалтше йодыш-влаклан ятыр чын вашмутым пуэныт.