С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже  марий калыкын автономный областьшым ыштыме нерген декретым лукмо кечылан (1920) «Цвети мой край мари!» книга ончерым чумырымо.

Книга ончер 10 ноябрь марте шуйна.

Пагален ӱжына!

С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже лӱмлӧ актер, Марий АССР да Россий Федерацийын сулло артистше Геннадий Романович КОПЦЕВЫН (1942–1994), шочмыжлан 75 ий темме лӱмеш «Калыкын уста эргыже» («Талантливый сын своего народа») книга ончерым чумырымо. Книга ончер 1 ноябрь марте шуйна.

Пагален ӱжына!

С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже лӱмлӧ композитор, фольклорист, Марий АССР исусствын заслуженный деятельже Кузьма Алексеевич СМИРНОВЫН (ОШЛАМАРИЙЫН) (1917-1963) шочмыжлан 100 ий темме лӱмеш «Марий калык мурым погышо композитор» («Композитор – собиратель народных песен») книга ончерым чумырымо.

Пеш шукерте ожно Юл эҥер гыч Урал курык марте акрет калык илен. Тудым кызыт финн-угор калык маныт. Тиде лӱм ты тӱшкаш пурышо кок кугурак калыкын – финн да венгрын (вес семынже нуным угор маныныт) – лӱмышт гыч шочын. Финн-угор кугезе калык ончыч ик верыште илен, ик йӱлам кучен. Но эркын кыл лушкен, илен-толын, тӱрлӧ калык шарлен: финн, венгр, эстон, марий, мордва, удмурт, коми, карел, хант, манси, вепс, ижор, водь, лив, саам. Нуно  чыланат родо-тукымлан шотлалтыт да йылмыштат ик тӱшкаш, ик ешыш пурат.

Тиде кечын республикысе тӱҥ книгагудышто весела пайрем кумыл озаланен - Сергей Григорьевич Чавайнлан сылнымут пӧлемым почмо. Книгагудо тудын лӱмжым 35 ий нумалеш. 
Пайремыш шуко калык погынен. Ик эн шергакан уналан тудын уныкажым Сергей Юрьевич ден кугезе-кугезе Матвей уныкажым шотлыман. Шергакан мутмастарым поро шомак дене Марий Эл Республикын Правительстве Председательжын икымше алмаштышыже, тӱвыра, печать да калык паша шотышто министр Михаил Зиновьевич Васютин, тӱвыра министрын алмаштышыже Александр Михайлович Одинцов, Марий Эл Республикын Кугыжаныш погынжын пресс-секретарьже Александр Алексеевич Петров шарналтышт. Тыгак писатель, художник, журналист, тӱвыра да сымыктыш пашаеҥ-влак лийыныт. 

Прозаик, Чуваш шанче да сымыктыш академийын академикше Станислав Гурьевич Отрыванов книгагудылан «Танец журавля» ден «Чужие на своей земле» роман-влакым пӧлеклен. Тыште мемнан современникна-влакын илышышт, тусо изи да кугу ойгышт, нужналык гычын ӱшан да йӧратымаш дене лекташ шонымышт ончыкталтын.

С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудо кугурак ийготан-влаклан пӧлеклалтше «У старт. 55+» («Новый старт. 55+») проектым илышыш шыҥдара. «Мыйын Марий Элем» («Мой марийский край») лӱман ик ужашыже краеведений пӧлкаште эрташ тӱҥалеш.

3 октябрьыште «Книгагудын шуэн вашлиялтше да шергакан фондын изданийже-влак» («Ценные редкие краеведческие издания НБ им. С. Г. Чавайна») лӱман икымше вашлиймаш эртен. Краеведений пӧлкаште марий калыкын историйже, пӱртӱс поянлыкше, илыш йӱлаже, шочмо йылмыже нерген книга да журнал-влак аралалтыт. «У старт. 55+» проектыш ушнышо уна-влакым книгагудын пашаеҥже-влак шергакан понялык дене палдареныт. Умбакыжат лудшына-влакым оҥай вашлиймаш-влак вучат. Пагален ӱжына!

Альфред Фадеевич Хобер, ММЗ-ын ветеранже, Марий Эл Республикын сулло энергетикше, "Патриот" литературно-художественный ушемын да "Гражданский литературный форум" республикысе ассоциацийын членже С.Г.Чавайн лӱмеш калыкле книгагудылан «Рифмы и ритмы» полшыкым пӧлеклен.Тиде полшык почеламутым йӧратыше-влаклан мутвундо шапашым кугемдаш да паша опытым налаш полша.

Шыже пагытын шыжа тылзыже эн мотор, кумылан пайрем – Илалше-влакын кечышт дене тӱҥалеш. Тиде пайрем кечын С.Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудышто шоҥгыеҥ, пашан ветеранже-влак лӱмеш книгагудым тӱзатымашке кугу надырым пыштымыштлан поро тыланымаш йоҥген.

Тек Тендан илышыштыда чыла сай лиеш, туто пырче семын аралыза тазалыкдам, шке моштымашдам воктене улшо-влаклан пӧлеклыза!

2017 ий 14 сентябрьыште С. Г. Чавайн лÿмеш калыкле книгагудышто Пÿрö (Бирск) олаште марий калыкын икымше погынжо лиймылан да погынын пунчалже почеш лекташ тÿҥалше «Ӱжара» газетын икымше номержылан ик курым темме лÿмеш «Марий краевед» клубын черетан заседанийже эртен.

Вашлиймаште Марий кугыжаныш университетын Национальный тÿвыра да тÿвыра кокласе коммуникаций институтшын директоржо Родион Иванович Чузаев, йылмым, литературым да историйым научнын шымлыше В. М. Васильев лÿмеш марий институтын директоржо Евгений Петрович Кузьмин, этнограф, Марий Элын сулло шанчыеҥже Никандр Семёнович Попов, журналист, краевед МАССР-ысе тÿвыран сулло пашаеҥже Гельсий Зайниевич Зайниев, литератор, мер пашаеҥ, Марий ушемын вуйлатышыже Владимир Никифорович Козлов лийыныт.