Пагалыме йолташ-влак! Борис Александровын «Кава гыч волышо лӱҥгалтыш» ден «Шӱмем кычалеш» романже дене палыме лияш темлена.

«Кава гыч волышо лӱҥгалтыш» романыште тӱрлӧ пагытым сӱретла. Тӱҥ темыже – илыш. Кажне айдеме, ош тӱняшке толмекше, могай пӱрымашым шочыкташ, рӱдӧ сомылжо лишыл еҥжылан, ешыжлан, калыкшылан, шочмо кундемжылан могай пайдам кондышаш – тӱрлӧ йодышланат романыште вашмутым муаш лиеш. Тыгак автор роман кышкарыште Урал мландысе Тавра кундемын легендыже ден преданий-влакым, мифым лудаш темла.

3 июньышто 15 шагатлан С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын конференц-залыштыже драматург, поэт, прозаик Александр Алексеевич Петров дене усталык вашлиймаш лиеш.

Мария Каликаевна Илибаева (1950-2020) – марий серызе, журналист, туныктышо, Россий писатель ушемын йыжыҥъеҥже (2000), Марий Эл Республикын калык писательже (2018).

Мария Илибаеван «Тиде ушдымо тӱняште» романже 2019 ийыште ош тӱням ужын. Романыште тӱҥ шотышто ял илыш да у саманыште яллан могай вер ойыралтме нерген каласкалалтеш. Илышын глобализаций йыжыҥыш куснымыж семын еҥ-влакын шӱм-чоныштышт, ушыштышт могай вашталтыш-влак эртымымат ужына.

21 апрельыште 16 шагатлан С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын конференц-залыштыже «Марий краевед» клубын черетан погынымашыже лиеш. Погынымаш кумдан палыме шымлызе, историй шанче доктор, краевед, Марий АСССР-ысе наукын сулло деятельже, Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже, Марий Эл Республикысе М. Н. Янтемир лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше Геннадий Николаевич Айплатовын 85 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтеш.

17 февральыште 15 шагатлан С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже «Марий краевед» клубын черетан погынымашыже лиеш. Погынымаш марий шанчызе, музыковед, фольклорист, искусствоведений доктор,  Марий Эл Республикысе сымыктышын сулло пашаеҥже, Олык Ипай лӱмеш Марий комсомол премийын лауреатше Олег Михайлович Герасимовын 85 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтеш.

16 декабрьыште С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже «Марий краевед» клубын 125-ше погынымашыже эртыш. Тиде погынымаш Измаил Варсонофьевич Ефимовын 75 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалте.

Измаил Ефимов – Курыкмарий районысо Порандай ялын шочшыжо, Марий Эл Республикын да Россий Федерацийын сулло сӱретчыже, Марий Эл Республикын калык сӱретчыже, Марий АССР-ын Кугыжаныш премийын лауреатше.

16 декабрьыште 16 шагатлан С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже «Марий краевед» клубын черетан погынымашыже лиеш. Погынымаш Российын сулло, Марий Эл Республикын калык художникше, Марий АССР-ын Кугыжаныш премийын лауреатше Измаил Варсонофьевич Ефимовын 75 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтеш.

9 декабрьыште Марий тиште кече вашеш С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже «Марий тиште тӱня» лӱман площадке пашам ыштен. Площадкыште куд станций вераҥын: «Тиште алан», «Марий писательым пале», «Онарын мландыже», «Родо-тукым тӱня». Нине станцийлаште книгагудын унаже-влак марий калыкын тиштыже, сылнымутшо, историйже, родо-тукым кылже нерген йодыш-влаклан вашмутым пуэныт, «Писын лудына» станцийыште ик минутышто марий да руш йылме дене возымо текстым лудыныт, «Мый улам уныкаже Онарын…» фотозонышто, марий талешкын вургемжым чиен, фотографийым ыштеныт.

Кажне калыкын шке национальный геройжо уло. Марий калыкна тале шӱлышан Мамич-Бердейым, Акмазикым, Акпатырым, Болтушым (Полтышым), Камайым, Ош Пондашым, Пашканым да тулеч ятыр молымат шарна. Нунын лӱмышт калыкын пиалан илышышт верч кучедалме дене чак кылдалтын.

С.Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудылан «Кугарня» газетын пашаеҥже, самырык поэтессе Н. А. Моисеева  «Лышташ велалтме годым» 300 наре экземпляр книгам пӧлеклен. Савыктышым Финляндийысе М.А. Кастрен ушемын полшымыж дене лукмо.