МАРИЙ КАЛЫК МОДЫШ-ВЛАК. «ЧОЯ РЫВЫЖ» («ХИТРАЯ ЛИСА»)

11.07.2024 | 75 просмотра(ов)

Шергакан йолташ-влак, ме таче тендам «Чоя рывыж» лӱман модыш дене палдарена.

Модшо-влак, шинчам кумен, йыр шогалыт. Вӱдышо молыштлан, муралтенрак, тыге ойла:

– Чоя рывыж толеш,

Кӧтыремракым кычалеш!

Тыгодым вӱдышыжӧ иктаж рвезым йыштак кидше дене ниялта. Тиде – рывыж лияш шӱдымаш. Вӱдышо шотла:

– Икыт, кокыт,

Кумыт – лу!

Чоя рывыж, мемнам кычал му!

«Му!» мут йоҥгалтмеке, модшо-влак шинчаштым почыт. Нунын кокла гыч кӧ рывыж – але иктат ок пале. Садлан тӱшкан тыге йодыт:

– Рывыж, рывыж, кушто улат?

Кунам мемнам кычалаш тӱҥалат?

Рывыж лийше, тудым вӱдышӧ тупшо гыч пералтен шижтара, манеш:

– Мый тыште улам!

Рывыж писын шке «пыжашышкыже» (пор дене корен ямдылыме оҥго) пурен шогалеш. Тыште тудо иктаж-мыняр жап шога. Шогышыжла, почеламутым ойла:

– Чоя Метрий чывым йӧрата,

Йошкар ужгажым шергын ужала.

Мыят чывым йӧратем,

Но ужгамлан тендам кучем!

Тиде татыште молышт шылын пытыт. Рывыж оҥго гыч лектеш да шылше-влакым кычалаш тӱҥалеш. Иктажшым муэш, тудым покташ тӱҥалеш. Поктен шуын, кидше дене пералта гын, тудат рывыж лиеш, рывыжлан молыштым поктыл кучаш полша.

Модыш чылаштым кучен пытарымеш шуйна.

Модса йолташда-влак дене, ешда дене пырля модса!

 

Вниманию читателей представляем список литературы по представленной теме из фонда Национальной библиотеки имени С. Г. Чавайна:

  1. Китиков, А. Е. Марий калык модыш / А. Е. Китиков. – Йошкар-Ола, 1990. – 60 с.
  2. Марий калык модыш-влак = [Марийские народные игры] / С. Д. Архипова ямдылен. – Йошкар-Ола, 2012. – 111 с.
  3. Марий калык ойпого : хрестоматий / В. Т. Михайлов ямд. – Йошкар-Ола, 2011. – 358 с.
  4. Марийские народные игры / составитель Архипова Светлана Дмитриевна. – Йошкар-Ола, 2020. – 119 с. : ил.
  5. Михайлов, В. Т. Марий калык ойпого = [Устное народное творчество мари] : туныктымо пособий = [учебное пособие] / В. Т. Михайлов. – Йошкар-Ола, 2012. – 310 с.
  6. Петухова А. Н. Детский фольклор народа мари / А. Н. Петухова. – Йошкар-Ола, 2004. – 288 с.

 

Материал подготовила Миниахметова Л. И., ведущий библиотекарь отдела социально-экономической литературы

 

Mari